Бөтендөнья үпкә яман шеш авыруы көне уңаеннан (1 август), әйдәгез үпкә яман шешен профилактикалауга күз салыйк.
Хәвеф-хәтәр факторларыннан саклану һәм саклаучы факторлар үпкә яман шешен булдырмаска ярдәм итә ала.
Яман шеш авыруларыннан саклану кайбер яман шеш авыруларын булдырмаска ярдәм итә ала.Тәвәккәллек факторларына тәмәке тарту, артык салмак булу, җитәрлек күнегүләр кермәү керә.Тәмәке тартуны ташлау һәм күнегүләр кебек саклагыч факторларның артуы кайбер яман шеш авыруларын кисәтергә ярдәм итә ала.Сезнең яман шеш авыруын киметү турында табибыгыз яки бүтән сәламәтлек саклау профессионаллары белән сөйләшегез.
Түбәндә үпкә яман шеш авыруы китерә:
1. Тәмәке, тәмәке, торба тарту
Тәмәке тарту үпкә яман шеш авыруы өчен иң мөһим фактор.Тәмәке, тәмәке һәм торба тарту үпкә яман шеш авыруларын арттыра.Тәмәке тарту ир-атларда үпкә яман шешенең 10 очрагының 9ын, хатын-кызларда үпкә яман шешенең 10 очрагының 8ен китерә.
Тикшеренүләр күрсәткәнчә, аз тар яки аз никотинлы тәмәке тарту үпкә яман шеш авыруын киметми.
Тикшеренүләр шулай ук шуны күрсәтә: үпкә яман шешенең тәмәке тарту куркынычы көнгә тартылган тәмәке саны һәм тәмәке тарткан еллар саны белән арта.Тәмәке тарткан кешеләрдә үпкә яман шеш авыруы 20 тапкырга якын.
2. Тәмәке тарту
Тәмәке төтененә эләгү үпкә яман шеш авыруына китерә.Тәмәке - янып торган тәмәке яки башка тәмәке продуктларыннан, яки тәмәке тартучылар чыгарган төтен.Тәмәке тарткан кешеләр, аз күләмдә булса да, тәмәке тартучылар белән бер үк яман шеш авыруларына дучар булалар.Тәмәке тарту ихтыярсыз яки пассив тәмәке дип атала.
3. Гаилә тарихы
Ungпкә яман шешенең гаилә тарихы булу үпкә яман шеш авыруына китерә.Ungпкә яман шеш авыруы булган кешеләрнең үпкә яман шеш авыруы үпкә яман шеш авыруы белән туганнары булмаган кешеләргә караганда икеләтә күбрәк булырга мөмкин.Тәмәке тарту гаиләләрдә йөри, һәм гаилә әгъзалары тәмәке тарталар, үпкә яман шеш авыруы үпкә яман шешенең гаилә тарихыннанмы, яисә тәмәке төтененнәнме, моны белү кыен.
4. ВИЧ-инфекция
Кеше иммунофицитлы вирусы (ВИЧ) белән зарарлану, иммунофицит синдромы (СПИД) сәбәбе үпкә яман шеш авыруы белән бәйле.ВИЧ-инфекцияле кешеләр үпкә яман шеш авыруы белән зарарланмаган кешеләргә караганда икеләтә күбрәк булырга мөмкин.ВИЧ-инфекцияле кешеләрдә тәмәке тарту очраклары зарарланмаганнарга караганда югарырак булганлыктан, үпкә яман шеш авыруы ВИЧ-инфекциядәнме яки тәмәке төтененнәнме, билгеле түгел.
5. Экологик куркыныч факторлар
- Радиациягә эләгү: Радиациягә эләгү үпкә яман шеш авыруына китерә.Атом бомбасы нурланыш, нурланыш терапиясе, сурәтләү тестлары һәм радон - нурланыш чыганаклары:
- Атом бомбасы нурланышы: Атом бомбасы шартлаганнан соң радиациягә эләгү үпкә яман шеш авыруын арттыра.
- Радиация терапиясе: күкрәккә нурланыш терапиясе кайбер яман шеш авыруларын дәвалау өчен кулланылырга мөмкин, шул исәптән күкрәк рагы һәм Ходгкин лимфомасы.Радиация терапиясе рентген нурлары, гамма нурлары яки үпкә яман шеш авыруларын арттырырга мөмкин булган башка нурланыш куллана.Алынган нурланыш дозасы никадәр югары булса, куркыныч шулкадәр зур.Радиация терапиясеннән соң үпкә яман шеш авыруы тәмәке тартучыларга караганда тәмәке тартучыларга караганда югарырак.
- Тасвирлама тестлары: КТ сканерлары кебек имидж тестлары пациентларны нурланышка китерә.Түбән дозалы спираль КТ сканерлары пациентларны КТ сканерларына караганда аз нурланышка китерә.Ungпкә яман шешен тикшергәндә, аз дозалы спираль КТ сканерларын куллану нурланышның зарарлы тәэсирен киметергә мөмкин.
- Радон: Радон - радиоактив газ, ул ташларда һәм туфракта уранның өзелүеннән килә.Ул җир аша үтеп, һавага яки су белән тәэмин ителә.Радон өйләргә идәннәрдәге, дивардагы яки нигездәге ярыклар аша керә ала, һәм радон дәрәҗәсе вакыт узу белән үсә ала.
Тикшеренүләр күрсәткәнчә, өй эчендә яки эш урынында радон газының күп булуы үпкә яман шеш авыруларын һәм үпкә яман шеш авырулары аркасында үлүчеләр санын арттыра.Радонга эләккән тәмәке тартучыларда үпкә яман шеш авыруы куркынычы зуррак.Беркайчан да тәмәке тартмаган кешеләрдә үпкә яман шешеннән үлүчеләрнең якынча 26% радон белән бәйле.
6. Эш урыны
Тикшеренүләр күрсәткәнчә, түбәндәге матдәләргә эләгү үпкә яман шеш авыруын арттыра:
- Асбест.
- Арсеник.
- Хром.
- Никель.
- Бериллий.
- Кадмий.
- Тар һәм тыныч.
Бу матдәләр эш урыннарында булган һәм беркайчан да тәмәке тартмаган кешеләрдә үпкә яман шешен китерергә мөмкин.Бу матдәләргә тәэсир итү дәрәҗәсе үсә барган саен үпкә яман шеш авыруы да арта.Ungпкә яман шеш авыруы куркыныч астында булган кешеләрдә тагын да зуррак.
- Airаваның пычрануы: Тикшеренүләр күрсәткәнчә, һаваның пычрануы югары булган өлкәләрдә яшәү үпкә яман шеш авыруын арттыра.
7. Тәмәке тартучыларда бета-каротин өстәмәләре
Бета-каротин өстәмәләрен (дарулар) кабул итү үпкә яман шеш авыруын арттыра, аеруча көненә бер яки берничә пакет тәмәке тартучыларда.Тәмәке тартучыларда көн саен ким дигәндә бер спиртлы эчемлек бар.
Түбәндә үпкә яман шешен саклаучы факторлар бар:
1. Тәмәке тартмаска
Ungпкә яман шешен кисәтүнең иң яхшы ысулы - тәмәке тартмаска.
2. Тәмәке тарту
Тәмәке тартучылар үпкә яман шеш авыруын ташлап, киметергә мөмкин.Ungпкә яман шеш авыруы белән дәваланган тәмәке тартучыларда тәмәке тарту яңа үпкә яман шеш авыруларын киметә.Консультация, никотинны алмаштыру продуктларын куллану, антидепрессант терапиясе тәмәке тартучыларга яхшы эшне ташларга булышты.
Тәмәке тартуны ташлаган кешедә үпкә яман шешен профилактикалау мөмкинлеге ничә ел, күпме тәмәке тартуы һәм эштән киткән вакытка бәйле.Кеше 10 ел тәмәке тартуны ташлаганнан соң, үпкә яман шеш авыруы 30% тан 60% ка кадәр кими.
Озак вакыт тәмәке тартуны ташлап үпкә яман шешеннән үлү куркынычы бик кимергә мөмкин булса да, тәмәке тартучылардагы куркыныч беркайчан да түбән булмас.Шуңа күрә яшьләргә тәмәке тартмаска кирәк.
3. Эш урынындагы куркыныч факторларга түбән тәэсир итү
Эшчеләрне асбест, арсен, никель, хром кебек яман шеш авыруларыннан саклаучы законнар үпкә яман шеш авыруларын киметергә ярдәм итә ала.Эш урынында тәмәке тартуны тыя торган законнар, тәмәке тарту аркасында үпкә яман шеш авыруларын киметергә ярдәм итә.
4. Радонга түбән тәэсир
Радон дәрәҗәсен төшерү үпкә яман шеш авыруын киметергә мөмкин, аеруча тәмәке тартучылар арасында.Өйләрдә радонның югары дәрәҗәсе радон агып чыкмасын өчен, подвалларны мөһерләү кебек чаралар күреп киметелергә мөмкин.
Түбәндә үпкә яман шеш авыруы кими микән, билгеле түгел:
1. Диета
Кайбер тикшеренүләр күрсәткәнчә, күп җимеш яки яшелчәләр ашаган кешеләрнең үпкә яман шеш авыруы аз ашаганнарга караганда түбәнрәк.Ләкин, тәмәке тартучыларның тәмәке тартучыларга караганда азрак сәламәт диеталары булганга, кимү куркынычы сәламәт диета булу яки тәмәке тартмау белән бәйле.
2. Физик активлык
Кайбер тикшеренүләр күрсәткәнчә, физик яктан актив кешеләрнең үпкә яман шеш авыруы булмаган кешеләргә караганда түбәнрәк.Ләкин, тәмәке тартучылар тәмәке тартучыларга караганда төрле дәрәҗәдәге физик активлыкка ия булганлыктан, физик активлыкның үпкә яман шеш авыруына йогынты ясавын белү кыен.
Түбәндә үпкә яман шеш авыруы кимеми:
1. Тәмәке тартучыларда бета-каротин өстәмәләре
Тәмәке тартучыларның тикшеренүләре шуны күрсәтә: бета-каротин өстәмәләрен алу аларның үпкә яман шеш авыруын киметми.
2. Е витамины өстәмәләре
Тикшеренүләр күрсәткәнчә, Е витамины өстәмәләре үпкә яман шеш авыруына тәэсир итми.
Чыганак:http://www.chinancpcn.org.cn/cancerMedicineClassic/guideDetail?sId=CDR62825&type=1
Пост вакыты: Август-02-2023